Izdavac: JP Novinska agencija TANJUG, Beograd, 2008
Stari narod Bojki. Veliko srpsko otecestvo. Podvorje manastira hilandara. Uceni ljudi. Cuvari carice. Nova Serbija. Preobraženje Rusa. Poslednji Carnojevic. Graditelj hotela „Moskva“. Jugoslovenski dezerteri. Beogradski crveni orkestar. Srbi u Ukrajini. Kijevski ucenjaci. Dobrovoljci iz Odese. Opstina Sveti Sava. Srbi u Belorusiji. Miljenik carice. Ratna prekretnica. Srbi u Moldaviji. Utociste vladara. Oslonac na Rusiju. Seoba u Besarabiju. Novi moskovski doseljenici. Svet biznisa. Cuvar srpske duse. Dokumenta. Adresar Srba.
Srpski narod, cije se ime prvi put na tlu danasnje Srbije pominje 822, a u Grckoj jos 610. godine, doselio se na Balkan sa Starim Slovenima. Kretali su se iz severnih stepa iz Karpata na topli jug Evrope i probili se sve do granica Azije. I danas u judejskoj pustinji postoji manastir Svetog Save osvecenog jerusalimskog, koji svedoci o prisutnosti srpskog bica i duse.
Srbi su kao pleme slovenskog naroda ziveli severoistocno iza Karpata, na izvorima i gornjem toku reka: Visle i Odre, Dnjestra i Buga, i u zapadnom delu dnjeparskog kraja. Kako tvrdi istoricar Ljubivoje Cerkovic, pravi preci Srba su ziveli na ukrajinskoj zemlji u ranom srednjem veku, i to u Bojkiji, koja se nalazi na zapadu Ukrajine. Bojkija se prostire na razvodju reka crnomorskog i baltickog sliva. Na severu zahvata gornji tok Sana, pritoke Visle, na jugoistoku porecje Dnjestra, do usca Lomnice, na jugu do Teresve, pritoke Tise. Na zapadu se prostire do reke Uz. Skoro u celini, Bojkija se danas nalazi u Ukrajini, a sasvim mali deo je na tromedji sa Slovackom i Poljskom.
Odavde su se Srbi sa Slovenima u sestom veku pomerili prema Balkanskom poluostrvu i sa sobom poneli svoje nacionalno pamcenje. Srbi u Zahumlju su znali da govore da je „njihov knez od Visle“.
Ukrajinski istoricari V. M. Meljnik i E. V. Siskin, u radu „Najranija etnicka istorija Juznih Slovena“, na osnovu podataka koje daje Konstantin Porfirogenit, zakljucuju „da se iz postojbine nije iselila sva masa srpskog stanovnistva, vec je na Karpatima ostao veliki broj Srba, odnosno Bojki. Preostali u karpatskim gorama, Beli Srbi i Bojki su usli kao etnicka komponenta u pocetku u rusinski, a zatim u ukrajinski elemenat istocnog slovenstva“.
Da se Bojkija u ranom srednjem veku zvala i Bela Srbija, odnosno Srbija – pise Ljubivoje Cerovic – svedoci i naziv njenog zapadnog dela, prema Tisi, koji se vekovima nazivao Srpska zemlja, a sada Sribna, odnosno Srebrna zemlja. O bliskosti stanovnika Bojkije u Ukrajini sa Srbima na Balkanskom poluostrvu govori u svojim antropoloskim radovima ukrajinski naucnik V. B. Bunak. Na osnovu svestranih visegodisnjih istrazivanja, dosao je do zakljucka da se u Bojkiji nailazi na antropoloski tip blizak Juznim Slovenima, odnosno Srbima. U govoru Bojki nalazi se mnostvo reci koje su opstepoznate u srpskom jeziku, a „kojih nema u ukrajinskom jeziku na istoku od Dnjestra“.
Krajem cetvrtog veka nove ere, kada su iz Azije preko Rusije i Ukrajine poceli Huni da prodiru, pokoravajuci mnoge evropske narode, Sloveni koji su bili podeljeni i neslozni u odbrani pod tom najezdom krenuli su u veliku seobu.
Vec jedanaest vekova Srbi se sele sirom planete od matice do tudjine i natrag. Seobe su neraskidivi deo istorije srpskog naroda. Najvece migracije Srbi su imali na prostorima Balkana i jugoistocne Evrope, na kojima je proces formiranja drzava bio neprestano pracen ratovima i pokretanjem naroda.
Citav vek i po je protekao u tim seobama Starih Slovena ka jugu Starog kontinenta. Na danasnjoj teritoriji Srbije, pre dolaska Slovena, ziveli su Iliri i Tracani. Sloveni su se na jugu Starog kontinenta pojavili zajedno sa Avarima, u najezdi plemena koja je nastala posle pada i podele Rimskog carstva. Sloveni, a i Srbi sa njima, zaustavljeni su ispred Carigrada 626. godine, kada im je vizantijski car Iraklije dozvolio da se nasele oko Soluna. Kako je zabelezio car Konstantin Porfirogenit, po jednom narodu, verovatno najvecem i najjacem, iz tog slovenskog bratstva, Srbima, oblast oko Soluna je tada i dobila ime Servija.
Bio je to, moze se danas reci, prvi veliki talas seobe Srba sa severa Evrope na Balkan. Vladarski sin koji je doveo Srbe na prostor izmedju Dunava i planine Balkan, zapisano je u istoriji, umro je pre 680. godine. Tom rodu pripadali su i arhonti, prvi srpski knezovi Viseslav, Radoslav, Prisogoj i Vlastimir, koji su se pokoravali carevima Vizantije. Srbi su u devetom veku primili hriscanstvo, a kada je knez Vlastimir porazio bugarskog kana Presija, oglasio je ujedinjenje srpskih plemena, stvaranje srpske vojske i drzave na teritoriji Raske.
Medjutim, u istoriji je ostala najvise upamcena seoba 60.000 Srba u Ugarsku, koju je vodio patrijarh Arsenije Treci Carnojevic u leto 1690. godine. Ova cetvrta seoba je trajala cetrdesetak dana, a Srbi su naselili Madjarsku, Austriju, Hrvatsku, Rumuniju, Sloveniju i dosli do Ceske. Srbi koji su u ovom talasu preplavili Evropu udarili su temelje srpske zajednice, koja je u narednom periodu neprestano rasla, a mnogo redje i opadala.
Cetiri decenije kasnije, Srbi su se opet, peti put, pomerili prema istoku; ovog puta u Rusiju, Ukrajinu, Slovacku, Belorusiju, Moldaviju. Racuna se da je tada unutar beckog carstva pokrenuto 100.000 Srba prema istoku, od cega je oko 10.000 Srba otislo u Rusiju i Ukrajinu. Oni su formirali dva naselja: Novu Serbiju i Slavjano-Serbiju. Medju ovim Srbima bilo je pripadnika naseg naroda iz Bosne, Dalmacije i Crne Gore. Tako je Rusija opet postala veliko srpsko otecestvo.
Srbi su potom imali devet velikih seoba. A danasnja deseta seoba, nazvana migracija raseljenih i izbeglih sa fakultetskim diplomama, traje i danas. Nazalost, i kao oslobodioce, ali i kao osvajace, iseljene Srbe su vekovima u susednim drzavama monarhisti, fasisti i komunisti tretirali kao neprijatelje i zato su bili zrtve njihove politike. To je bio razlog sto su u kasnijim decenijama Srbi nestajali s tih prostora, bilo da su asimilovani ili potpuno unisteni kao narod.
Prema popisima useljenickih drzava, u dijaspori zivi oko 2,8 miliona Srba. To je siroko prostranstvo cija udaljenost, od Novog Zelanda preko Azije, Evrope i Amerike do Aljaske, iznosi cetrdeset hiljada kilometara. Na prostorima nekadasnjeg Sovjetskog Saveza ima oko 55.000 nasih ljudi – Ruska Federacija ima oko 35.000 Srba, a Ukrajina do 12.000 i Belorusija 3.000.
Autor
Na Bozic 2008.